Kłykciny kończyste – czym są takie brodawki i na czym polega ich leczenie?

Kłykciny kończyste to zmiany skórne występujące na skutek zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, najczęściej typu HPV 6 i 11. Mogą one przyjmować różną postać – od niewielkich grudek aż po rozległe kalafiorowate wykwity, zajmujące znaczne obszary skóry. Na szczęście znane są skuteczne metody ich leczenia!

Czym są kłykciny kończyste i wirus brodawczaka ludzkiego?

Kłykciny kończyste są nienowotworowymi zmianami skórnymi – skutkiem zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Schorzenie to określa się również jako brodawki płciowe, ponieważ jest jednak z chorób przenoszona drogą płciową, ale nie tylko.

HPV to niewielki, dwuniciowy wirus, który rozwija się w wielowarstwowym nabłonku płaskim. Znanych jest wiele podtypów HPV (human papillomavirus), które powodują różnego rodzaju schorzenia. Jednak za brodawki weneryczne zazwyczaj odpowiadają typy 6 lub 11.

Jakich części ciała u kobiet i mężczyzn mogą dotyczyć takie brodawki?

Schorzenie to dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. W przypadku obu płci zmiany mogą pojawić się na błonach śluzowych jamy ustnej, zwłaszcza na wargach i języku, a także w gardle, krtani i okolicach odbytu. Natomiast najczęściej spotykane kłykciny na narządach płciowych w przypadku kobiet dotyczą sromu, pochwy, odbytu, krocza i szyjki macicy. W przypadku mężczyzn kłykciny kończyste rozwijają się na prąciu (głównie w okolicy żołędzia i napletka), w cewce moczowej oraz przy jej ujściu, w okolicy oraz wnętrzu odbytu, a także na kroczu.

Jak może dojść do zakażenia wirusem HPV?

Jak już wspomniano, za rozwój kłykcin kończystych odpowiadają wirusy HPV. Do zakażenia tymi drobnoustrojami wirusowymi dochodzi zazwyczaj podczas kontaktów seksualnych – zarówno tych waginalnych, jak i oralnych i analnych. Kłykciny kończyste to choroba przenoszona drogą płciową, dlatego ryzyko zakażenia wzrasta u osób posiadających wielu partnerów seksualnych i rezygnujących ze stosowania prezerwatyw.

Warto jednak pamiętać, że wirus HPV jest przenoszony także innymi drogami – wraz ze śliną, czy krwią. Do zakażenia najczęściej dochodzi po bezpośrednim kontakcie z nosicielem wirusa, ale niekiedy wystarcza nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny, np. korzystanie z tego samego ręcznika. W wyjątkowo rzadkich przypadkach zdarza się, że wirus HPV przechodzi z matki na dziecko, głównie podczas porodu siłami natury. W takich przypadkach u dzieci rozwijają się zmiany w obrębie krtani, rzadziej płuc. Zwykle nie są one onkogenne, ale mogą wykazywać tendencję do nawrotów.

Jak wyglądają kłykciny kończyste? Objawy

Warto pamiętać, że zakażenie wirusem HPV może przebiegać bezobjawowo, a więc nie u każdej osoby zakażonej rozwijają się kłykciny. Jeśli jednak już się pojawią, mogą przyjmować różną postać. Okres inkubacji wirusa trwa od jednego do sześciu miesięcy, niekiedy dłużej. Oznacza to, że pierwsze objawy pojawiają się na długo po kontakcie z osobą zainfekowaną. Zwykle jednak symptomy rozwijają się między drugim a trzecim miesiącem, a w przypadku mężczyzn nawet po niespełna roku.

Kłykciny najczęściej przyjmują postać niewielkich, zupełnie bezbolesnych i lekko twardych (mięsistych) grudek, zlokalizowanych na wargach sromowych, prąciu czy w okolicach odbytu. Zwykle mają różowy lub czerwony kolor, ze spiczastym zakończeniem.

Kłykciny kończyste w początkowym stadium zaawansowania zwykle nie są źródłem dyskomfortu. W późniejszej fazie zakażenia mogą jednak ewoluować w kalafiorowate, drobne, ale mnogie wykwity – o barwie skóry, czerwone lub brunatne. Także ich powierzchnia może być różna – niekiedy jest gładka, innym razem zrogowaciała.

Zaawansowane brodawki są nie tylko problemem estetycznym, ale zdrowotnym – mogą wywoływać ból, pieczenie i świąd, a nawet wysięk. Płciowe kłykciny kończyste u mężczyzn i kobiet mogą też odpowiadać za nieprzyjemny zapach. Pacjenci niekiedy zgłaszają także nadmiar wydzieliny z pochwy, czy uczucie wilgoci w odbycie. Brodawki mogą też krwawić, zwłaszcza jeśli są usytuowane w miejscach newralgicznych. Dotyczy to głównie kłykcin przy odbycie.

Zmiany takie zwykle mają średnicę 1-5 mm. Natomiast bardzo rzadko występują brodawki określane jako gigantyczne. Niosą one jednak większe ryzyko rozwoju raka o miejscowej złośliwości.

Czy mogą wystąpić powikłania takich zmian?

Typy wirusa 6 i 11 należą do niskoonkogennych, czyli zwykle nie powodują rozwoju zmian złośliwych. Jednak również inne podtypy mogą wywołać kłykciny. Do szczególnie groźnych należą HPV-16 i HPV-18. Odpowiadają one za raka szyjki macicy u kobiet. W rzadkich przypadkach również zmiany o charakterze łagodnym mogą ulegać zezłośliwieniu powodując raka innych części ciała.

Wśród istotnych powikłań nieleczonych brodawek płciowych warto wymienić również wpływ na jakości życia. Osoby chore niejednokrotnie borykają się z obniżeniem poczucia własnej wartości, czy strachem przed zbliżeniami intymnymi.

Na czym polega diagnostyka brodawek przy zakażeniu HPV?

Kłykciny kończyste zazwyczaj mają postać drobnych grudek, dlatego pacjenci na konsultację z lekarzem decydują się zwykle po zaobserwowaniu widocznych zmian. Najprościej rozpoznać objawy kłykcin kończystych sromu, prącia, krocza, czy jamy ustnej. Jeśli jednak problemem są kłykciny w pochwie, ich obecność można stwierdzić w trakcie badania ginekologicznego. Te głębiej zlokalizowane diagnozuje się na podstawie wizualnej oceny stanu pochwy i szyjki macicy z użyciem wziernika. Zalecane jest też wykonanie cytologii. Z kolei w przypadku zmian zlokalizowanych w kanale odbytu, wskazana bywa kolonoskopia.

Kłykciny kończyste – leczenie zachowawcze zmniejszające ryzyko zmian

Pacjentom borykającym się z kłykcinami kończystymi z pomocą przychodzi nowoczesna dermatologia, wenerologia, a także ginekologia estetyczna, choć należy pamiętać, że żadna metoda leczenia nie zagwarantuje, iż kłykciny nie powrócą. W części przypadków zmiany takie samoistnie ustępują, ale niezalecane jest samodzielne leczenie domowe. Zauważając jakiekolwiek niepokojące zmiany należy skonsultować się z lekarzem, który po diagnostyce wskaże najlepszy sposób postępowania. W ramach leczenia zachowawczego, w celu uniknięcia rozwoju schorzenia i jego powikłań, specjalista może zalecić samodzielne stosowanie określonych preparatów.

Warto jednak podkreślić, że wszelkie metody terapeutyczne traktuje się jako leczenie objawowe. Ponadto usuwanie kłykcin zmniejsza ryzyko powikłań. Za pomocą leków, czy różnych zabiegów zwalcza się wyłącznie objawy zakażenia HPV, czyli w tym przypadku brodawki. Ze względu na specyficzną budowę tego patogenu, nie ma możliwości, aby całkowicie wyeliminować go z organizmu. Zaburzenie to ma skłonność do nawrotów. W pewnym stopniu można jednak zmniejszyć ich prawdopodobieństwo unikając tego, co przyczynia się do rozwoju symptomów. Mowa głównie dbaniu o układ immunologiczny, ponieważ objawy HPV częściej rozwijają się u pacjentów z niską odpornością. Warto więc unikać stresu, palenia i niezdrowej diety, a także zwracać uwagę na optymalną ilość aktywności fizycznej.

Leczenie farmakologiczne – leki na kłykciny

Kłykciny kończyste we wczesnym stadium zaawansowania, obejmujące niewielkie obszary, leczy się farmakologicznie, z zastosowaniem takich środków, jak np.:

• imikwimod,
• interferon,
• podofilina,
• kwas trichlorooctowy,
• sinekatechina,
• tlenek azotu,
• bleomycyna.

Preparaty zawierające wymienione substancje występują w postaci środków do stosowania miejscowego. Są to roztwory o różnym stężeniu, maści oraz kremy.

Na czym polega leczenie zabiegowe brodawek?

Kłykciny może usunąć lekarz ginekolog specjalizujący się w ginekologii estetycznej. Używa się do tego elektrokoagulacji, co jest mniej inwazyjną alternatywą dla zabiegu chirurgicznego. W przypadku chirurgicznego usuwania kłykcin kończystych odbytu specjalista musi uważać, aby w możliwie najmniejszym stopniu naruszyć okoliczną, zdrową tkankę. Jest to ważne, ponieważ wśród możliwych powikłań pozabiegowych wymienia się zwężenie późniejszych blizn i czuciowe nietrzymanie stolca. Inwazyjna ingerencja kosmetyczna może prowadzić również do deformacji tkankowych, zaburzających estetykę danego obszaru ciała.

Pozostałe metody leczenia kłykcin kończystych – zabiegi laserowe

Jeśli kłykciny kończyste mają postać łagodną, można usuwać je za pomocą mniej inwazyjnych metod w porównaniu do ingerencji z użyciem skalpela. Wśród dostępnych możliwości wymienia się m.in.:

• zabiegi laserowe,
• diatermię radiofalową,
• krioterapię.

Zabiegi takie pozwalają na ograniczenie okresu rekonwalescencji i zmniejszenie ryzyka powikłań w postaci nieestetycznych blizn. Zawsze jednak wybór odpowiedniej metody zależy od indywidualnych wskazań. Oczywiście warto pamiętać, że kłykciny kończyste są chorobą zakaźną, więc leczenia mogą wymagać również partnerzy seksualni osoby chorej.

Czy można zapobiec rozwojowi kłykcin kończystych?

Brodawkom można w dużej mierze zapobiegać poprzez szczepienia przeciwko HPV. Zmniejszają one ryzyko nie tylko kłykcin kończystych, ale także raka szyjki macicy czy raka jamy ustnej. Szczepić mogą się zarówno kobiety, jak i mężczyźni, i to w różnym wieku – począwszy od lat młodzieńczych aż do wieku dojrzałego. Jednak podanie preparatów stymulujących wytwarzanie przeciwciał odpornościowych przed białkami tego patogenu zalecane jest zwłaszcza osobom, które nie rozpoczęły jeszcze życia seksualnego.

Co ważne, szczepionki przeznaczone są nie tylko dla kobiet, ale także dla mężczyzn. Dzięki nim Panowie zyskują zwiększoną ochronę przed chorobami. Z kolei, ponieważ do zakażenia dochodzi najczęściej drogą płciową, w ten sposób również kobiety są chronione przed infekcją HPV i jej powikłaniami.

Źródła:

1. dr hab. n. med. Czarnecka-Operacz M., dr n. med. Sadowska-Przytocka A.: Metody leczenia kłykcin kończystych. https://aesthetica.com.pl/clients/25/pdf/AE_20_056-060.pdf
2. Kołodziejczak M., Jaraczewska I.: Współczesne aspekty rozpoznania i leczenia kłykcin kończystych odbytu. Borgis – Postępy Nauk Medycznych 4/2002, s. 165-168. https://www.czytelniamedyczna.pl/2906,wspolczesne-aspekty-rozpoznania-i-leczenia-klykcin-konczystych-odbytu.html.
3. Salomon J., Szepietowski J.: Kłykciny kończyste – nowości w leczeniu. Przegl. Dermatol. 2014, 101, 211–216. https://pdfs.semanticscholar.org/f98f/ea0013d2c9506379d23f9f0bd64ea092ab56.pdf
4. Opala T., Woźniak J., Chmaj-Wierzchowska K., Rzymski P., Winconek-Oberc U., Wilczak M.: Farmakologiczne metody leczenia kłykcin kończystych. Gin. Prakt. 2003, 11, 4, 16-18. https://www.termedia.pl/Farmakologiczne-metody-leczenia klykcin-konczystych,5,939,0,0.html
5. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/295710,klykciny-konczyste-przyczyny-objawy-i-leczenie