Trądzik hormonalny – przyczyny i dostępne sposoby leczenia

Jedną z najbardziej rozpowszechnionych na świecie chorób skóry jest trądzik pospolity. Miewa on różne podłoże. U nastolatków w okresie dojrzewania, a także dorosłych, zwłaszcza kobiet w wieku rozrodczym, najczęściej spotykany jest trądzik hormonalny. Jest on wywoływany głównie przez działanie androgenów i estrogenów. W walce z trądzikiem hormonalnym na plecach, twarzy czy ramionach stosuje się różne metody, zarówno domowe, jak i profesjonalne. Zwykle trądzik dorosłych wymaga wielokierunkowego postępowania – stosowania farmakologii, pewnych zmian w stylu życia, właściwej pielęgnacji i w razie potrzeby wsparcia medycyny estetycznej.

Czym jest ten rodzaj zmian skórnych? Objawy trądziku hormonalnego

Trądzik to jedna z najbardziej rozpowszechnionych chorób skóry na świecie. Cechuje się ona występowaniem zmian w postaci wągrów, grudek, krostek, czasami nawet wypełnionych ropną treścią guzków. Niedoskonałościom takim często towarzyszy zaczerwienienie, tkliwość, stan zapalny i obrzęk. W zaawansowanych stadiach trądzik może powodować powstawanie na skórze trwałych, szpecących blizn i przebarwień.

Schorzenie to dzieli się z uwagi na wygląd niedoskonałości, ale także jego przyczyny. Jeśli głównym podłożem choroby są nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania układu dokrewnego, mowa o trądziku hormonalnym. Ten typ trądziku u osób dorosłych i nastolatków wygląda nieco inaczej. Różnica polega głównie na lokalizacji niedoskonałości, a także etiologii zaburzeń hormonalnych.

W przypadku nastolatków problemem są zupełnie normalne zmiany, związane z dojrzewaniem organizmu. Wówczas wykwity zwykle obejmują centralną część twarzy, czyli tzw. strefę T, na której najczęściej występuje nadmiar sebum. Niekiedy bolesne grudki i zaskórniki obejmują również dekolt, ramiona i plecy. Z kolei u kobiet i mężczyzn dorosłych w większości przypadków trądzik pojawia się na dolnych partiach twarzy, takich jak broda, czy linia żuchwy. W przypadku mężczyzn niekiedy diagnozuje się również trądzik obejmujący pośladki. Z kolei zmiany na skórze twarzy oraz innych obszarach ciała znacznie częściej dotyczą płci żeńskiej.

Jak układ dokrewny wpływa na skórę? Hormony a trądzik

U dorosłych osób, przede wszystkim kobiet, trądzik hormonalny występuje często. Związany jest on z działaniem w organizmie hormonów, które regulują m.in. aktywność aparatu mieszkowo-łojowego, co skutkuje produkcją nadmiaru sebum. Są to przede wszystkim:

• Androgeny – pośrednio stymulują one wielkość gruczołów łojowych i wydzielanie łoju, są produkowane głównie przez jajniki i korę nadnerczy. Zaburzenia skórne wynikające z nadmiernego poziomu androgenów określa się jako tzw. trądzik androgenny.
• Estrogeny – hamują produkcję androgenów, a przez to łoju w mechanizmie ośrodkowym. Jeśli ich stężenie jest niewłaściwe, mowa o tzw. trądziku estrogennym.

Do nadreaktywnej pracy gruczołów łojowych i nadprodukcji sebum mogą jednak przyczyniać się także inne hormony, takie jak np. insulina, hydrokortyzon, hormon wzrostu, czy insulinopodobny czynnik wzrostu oraz TSH. W przypadku występowania trądziku hormonalnego należy więc brać pod uwagę schorzenia ogólnoustrojowe.

Co może odpowiadać za zaburzenia estrogenów i androgenów? 

Poza czynnikami hormonalnymi na rozwój trądziku ogromny wpływ ma także styl życia. Ponadto wiele niewłaściwych przyzwyczajeń może zaburzać pracę układu dokrewnego i pogarszać stan skóry. Niekorzystnie działają głównie używki oraz dieta wysokoprzetworzona. Mowa głównie o częstym spożywaniu posiłków tłustych, produktów z wysokim indeksem glikemicznym, a także nadużywaniu alkoholu i paleniu papierosów. Stężenie niektórych hormonów może nasilać również długotrwały stres, niedostateczna ilość snu i przemęczenie fizyczne.

Dlaczego pojawia się trądzik hormonalny – przyczyny niezwiązane z hormonami 

Rozwój trądziku miewa rozmaite przyczyny. Według aktualnych poglądów choroba ta może być wywoływana przez:

• nadmierne namnażanie się w zaskórnikach bakterii beztlenowych (Propionibacterium acnes),
• miejscowe reakcje zapalne,
• czynniki genetyczne,
• czynniki zewnętrzne (pory roku, stosowana dieta, narażenie na zanieczyszczenia),
• niewłaściwą pielęgnację.

Rola diety na trądzik i właściwej pielęgnacji skóry 

Osoby zmagające się z problemem trądziku o podłożu hormonalnym powinny zwrócić szczególną uwagę na styl życia i rodzaj swojej diety. Poza wykluczeniem pokarmów wysokoprzetworzonych warto zadbać też o dostarczenie do organizmu składników, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania skóry. Zawsze korzystna jest dieta bogata w świeże warzywa i owoce.

Pojawienie się krost ma ogromny związek z zanieczyszczeniami osiadającymi się w porach i łojotokiem. Podstawą dbałości o cerę jest więc właściwa pielęgnacja. Szczególnie istotne jest dokładne oczyszczanie skóry rano i wieczorem. Wybierane kosmetyki nie mogą blokować ujść gruczołów łojowych. Należy więc stosować preparaty dedykowane temu rodzajowi cery. Systematyczna pielęgnacja przyspiesza gojenie skóry, a także zmniejsza ryzyko powstawania nowych zmian.

Jakie badania hormonalne należy wykonać? Stężenie hormonów płciowych 

Pierwszym krokiem w leczeniu trądziku o ciężkim przebiegu powinna być wizyta u lekarza dermatologa. W razie potrzeby specjalista zleci odpowiednie badania hormonalne, dla potwierdzenia podłoża zmian występujących na różnych partiach ciała. Obejmują one przede wszystkim określenie stężenia we krwi wolnego i całkowitego testosteronu, siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS), 17-hydroksyprogesteronu oraz stosunku LH/FSH.

Dla jak najbardziej prawidłowych wyników w przypadku kobiet należy wykonać badania poza okresem owulacyjnym (najlepiej w trakcie menstruacji). Wykonuje się je na podstawie pobranej próbki krwi. Najczęściej odpowiednie badania należy wykonać wówczas, gdy naturalne metody walki z trądzikiem okazują się nieskuteczne lub istnieje podejrzenie nieprawidłowości w obrębie układu hormonalnego oraz schorzeń ogólnoustrojowych.

Kiedy stosuje się leczenie ogólne i tabletki regulujące zaburzenia hormonalne?

Jeśli leczenie miejscowe, właściwa pielęgnacja i zmiana złych nawyków nie wystarczają, lekarz może zalecić przyjmowanie środków doustnych, np. antybiotyków lub retinoidów. Trądzik hormonalny u kobiet w wielu przypadkach można skutecznie ograniczyć poprzez zastosowanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych (estrogenowo-progestagenowych). Już w pierwszych miesiącach przyjmowania regulują one poziom hormonów mających wpływ na rozwój zmian trądzikowych, co zmniejsza, a nawet zupełnie redukuje ich występowanie. Warto jednak pamiętać, że stosowanie tabletek antykoncepcyjnych na trądzik nie leczy przyczyn tego schorzenia – po ich odstawieniu dolegliwość z dużym prawdopodobieństwem wróci.

Środkami przeznaczonymi do leczenia trądziku są dedykowane preparaty hormonalne, a także leki oparte na izotretynoinie. Pamiętajmy, że o przyjmowanych na trądzik lekach każdorazowo powinien decydować lekarz. Metody takie zwykle stosuje się, gdy inne działania nie pomagają.

Dostępne metody leczenia trądziku hormonalnego z zakresu medycyny estetycznej

A jak wspomóc leczenie trądziku? Dostępne są różne zabiegi medycyny estetycznej, z których mogą skorzystać Pacjenci borykający się z trądzikiem hormonalnym. Są to przede wszystkim metody oparte na intensywnym oczyszczaniu i odżywianiu skóry.

Jednym ze sposobów jest wykorzystanie zjawiska infuzji, za pomocą którego w skórę wtłaczane są dopasowane do indywidualnych potrzeb składniki aktywne. W przypadku trądziku hormonalnego wykonuje się zabiegi, które redukują stany zapalne, oczyszczają cerę, normalizują wydzielanie łoju i zmniejszają blizny potrądzikowe. Kuracje zwykle obejmują kilka sesji wykonywanych w odpowiednich odstępach.

Przy redukcji wykwitów stosowane są również średnio głębokie peelingi, zawierające zwykle kilka składników, co pozwala na uzyskanie bardzo dobrych efektów. Peelingi takie można wykonywać nie tylko w obrębie twarzy, ale również dekoltu, pleców i ramion, czyli wszędzie tam, gdzie pojawiają się zmiany trądzikowe. Peeling złuszcza warstwy martwego naskórka, dogłębnie oczyszcza skórę, zmniejsza widoczność rozszerzonych porów i redukuje blizny potrądzikowe.

Czy można całkowicie wyleczyć trądzik hormonalny u osób dorosłych? 

Jak widać, trądzik hormonalny – choć występujący często i jest dość uciążliwy – można skutecznie leczyć. Niekiedy potrzebna jest jednak współpraca kilku specjalistów: endokrynologa, dermatologa i lekarza medycyny estetycznej. Wówczas efekty mogą być naprawdę zadowalające oraz długotrwałe. Ważne jest, aby sposób postępowania dobrać indywidualnie do każdego Pacjenta. Podczas konsultacji w naszej klinice możesz zapytać o szczegóły dotyczące dostępnych zabiegów.

Źródła:

1. Biegalska J., Żaba R.: Trądzik pospolity. Przewodnik lekarza 6/2004 vol. 7. https://www.termedia.pl/Tradzik-pospolity,8,2419,0,1.html.
2. Chałubek A., Faruga-Lewicka W., Kardas M.: Rola stresu, rytmu okołodobowego oraz zmian hormonalnych w trądziku późnym. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2022/08/ACM-2022-04-v5-Chalubek-PL.pdf.
3. Dalmata W., Gąbka I., Rzepa P., Barszcz W., Mielniczuk P., opiekun naukowy: dr n. o zdr. Barańska A.: Trądzik pospolity – patogeneza i leczenie. https://novaosvita.com/wp-content/uploads/2021/04/ScEdSoc-Kyiv-Mar2021.pdf#page=96.
4. Langner A.,  Ambroziak M., Stąpór W.: Trądzik pospolity – podstawowe zasady leczenia. Przewodnik lekarza 4/2000 vol. https://www.termedia.pl/Tradzik-pospolity-podstawowe-zasady-leczenia,8,1724,0,1.html.