4 min
Każdy człowiek ma na ciele przynajmniej drobną zmianę różniącą się od koloru skóry, a niektórzy posiadają ich wiele. Klasyczne zmiany barwnikowe określane są potocznie jako pieprzyki. Zwykle są one tylko defektem estetycznym, ale ze względu na możliwość zezłośliwienia powinny być kontrolowane. W razie potrzeby można też zdecydować się na ich usunięcie. Jaka metoda stosowana jest przy takich zmianach? Dowiedz się więcej na ten temat.
Czym są pieprzyki i co za nie odpowiada?
Pieprzyki są potoczną nazwą stosowaną do określenia najczęściej występujących zmian barwnikowych. Przyjmują postać ciemnych plamek (beżowych, brązowych, brunatnych), zwykle o średnicy zbliżonej do ziarna pieprzu – stąd nazwa. Są raczej płaskie, lekko wystające ponad powierzchnię skóry. Zdarzają się jednak również zmiany większe i wypukłe.
Bezpośrednią przyczyną tworzenia się takich zmian na skórze jest nadreaktywność komórek barwnikowych, czyli melanocytów odpowiedzialnych za wydzielanie melaniny. Grupa pigmentów kryjących się pod tą nazwą odpowiada za koloryt skóry. Znajduje się też w oczach i włosach. Gdy barwnik skumuluje się w jednym miejscu, powstaje właśnie pieprzyk.
Jak wyglądają pieprzyki wrodzone i nabyte?
Tego rodzaju zmiany barwnikowe występują u osób w każdym wieku i obu płci. Zwiększoną tendencję do ich powstawania mają natomiast osoby o jasnej karnacji. Pieprzyki dzieli się na wrodzone i nabyte. Pierwsze z nich powstają już w początkowym etapie życia płodowego i towarzyszą człowiekowi od narodzin. Mają podłoże genetyczne i zwykle nie zanikają. Zmiany takie zwykle są niewielkie, okrągłe lub owalne. Mają raczej gładką, guzowatą powierzchnię i jednolity kolor. Mogą wyrastać z nich włosy terminalne.
Natomiast pieprzyki nabyte mogą powstawać pod wpływem skłonności genetycznych i różnych czynników środowiskowych, takich jak np. zaburzenia hormonalne, upośledzenie odporności, urazy mechaniczne czy promieniowanie słoneczne. Wyglądem zwykle nie różnią się od wrodzonych.
Kiedy pacjent powinien pokazać lekarzowi znamię barwnikowe?
Większość pieprzyków to łagodne zmiany. Trzeba jednak pamiętać, że wszystkie pieprzyki i znamiona mogą ulegać zezłośliwieniu. Ważne jest więc, aby nie wystawiać ich na słońce i systematycznie kontrolować. Zaleca się, aby przynajmniej raz w miesiącu samodzielnie sprawdzać zmiany, zwracając uwagę przede wszystkim, czy nie zwiększają swojej objętości, nie zmieniają koloru i nie krwawią.
Niepokojąca jest też tkliwość w okolicy pieprzyka, zaczerwienienie skóry, czy nierównomierne krawędzie i powierzchnia zmian. Szczególnej uwagi wymagają zwłaszcza zmiany nowe, które wcześniej nie były widoczne.
W przypadku pieprzyków o nieregularnym kształcie lub sporych rozmiarach najbezpieczniej umówić się na konsultację dermatologiczną. W ocenie znamion barwnikowych istotną rolę odgrywa badanie z pomocą wideodermatoskopu. Dzięki niemu lekarz dermatolog może obejrzeć wszystkie zmiany barwnikowe w bardzo dużym powiększeniu.
Regularna obserwacja często pozwala wykryć ewentualne mutacje na początkowym etapie. Jest to szczególnie istotne w ramach profilaktyki groźnego nowotworu złośliwego skóry, jakim jest czerniak. Warto więc skonsultować się z lekarzem, nawet jeśli znamiona skórne nie budzą w nas niepokoju.
Estetyczne i zdrowotne wskazania do usuwania znamion i pieprzyków
Istnieje kilka głównych wskazań do usunięcia pieprzyka. Są to głównie:
- Względy estetyczne – pieprzyki mogą występować na różnych partiach ciała, w tym widocznych. Pacjent może pozbyć się niechcianych znamion, jeśli przeszkadzają mu wizualnie.
- Komfort fizyczny – niektóre pieprzyki lokalizują się w miejscach narażonych na otarcia i urazy. W konsekwencji nawet jeśli są zmianami łagodnymi, mogą ulegać podrażnieniom, a nawet krwawić i boleć. Wówczas warto zdecydować się na usunięcie pieprzyka.
- Komfort emocjonalny – niekiedy warto usunąć znamię dla spokoju psychicznego, w celu pozbycia się obaw przed jego transformacją nowotworową.
- Względy zdrowotne – bezwzględnie wskazane jest usuwanie zmian skórnych o charakterze chorobowym.
Czy możliwie jest laserowe usuwanie pieprzyków?
Jednym z popularnych zabiegów medycyny estetycznej jest laserowe usuwanie zmian skórnych. Stosuje się głównie lasery frakcyjne CO2, których energia prowadzi do odparowania zmiany. Zabieg taki jest krótkotrwały i nie pozostawia blizn. Niestety metoda ta nie pozwala na pobranie wycinka do badania histopatologicznego. Usuwanie pieprzyków laserem nie jest więc zalecane. Rekomenduje się natomiast wycięcie chirurgiczne.
Kiedy stosuje się laser CO2 do usunięcia zmian skórnych?
Zabieg laserowego usuwania znamion dotyczy tych niebarwnikowych, a także zmian barwnikowych o charakterze hiperpigmentacji. Laseroterapia stosowana jest więc głównie do usuwania brodawek łojotokowych i wirusowych, włókniaków, zmian naczyniowych, przebarwień różnego pochodzenia czy blizn i rozstępów. W przypadku zmian skórnych ważne jest, aby metoda zabiegowa została wybrana przez specjalistę i poprzedzona badaniem.
Jak przebiega chirurgiczne usuwanie znamion skórnych?
Chirurgiczny zabieg usuwania zmian skórnych polega na wycięciu zmiany wraz z niewielkim marginesem zdrowej skóry. W przypadku sposobu klasycznego z użyciem skalpela – rekomendowanego przy pieprzykach – zakłada się szwy i opatrunek. Warto wiedzieć, że w przypadku znamion barwnikowych nigdy nie powinno się usuwać ich częściowo. Decydując się na zabieg ze względów estetycznych lub wskazań medycznych konieczne jest usunięcie pieprzyka w całości.
W klinikach medycyny estetycznej możliwe jest też przeprowadzenie zabiegu usuwania znamion na drodze krioelektrochirurgii. W tym przypadku chirurg usuwa pieprzyk z użyciem energii emitowanej przez specjalne urządzenia. Prowadzi ona do koagulacji białek i pozwala na usunięcie pieprzyka w taki sposób, aby możliwe było pobranie materiału do badania histopatologicznego.
Procedury te wykonywane są w znieczuleniu miejscowym. Są więc bezbolesne. Niewielkie dolegliwości w postaci miejscowego dyskomfortu mogą natomiast pojawić się w czasie gojenia. Metodę ingerencji chirurgicznej wybiera się w zależności od rodzaju i wielkości pieprzyka.
Jak długo po zabiegu goi się rana i czy powstaje blizna?
Ewentualne szwy po chirurgicznym usuwaniu zmian skórnych są wyciągane po ok. 7-10 dniach – zwykle wcześniej, jeśli obszarem zabiegowym jest twarz, później przy innych partiach. Proces gojenia może trwać od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od tego, jak duże nacięcie zostało wykonane. W tym czasie ważne jest, aby unikać eksponowania rany na promienie słoneczne.
Niezbędna jest też jej właściwa pielęgnacja, zgodnie z zaleceniami lekarza. Przede wszystkim miejsce zabiegowe trzeba chronić przed zanieczyszczeniem, regularnie dezynfekować i zmieniać opatrunki. Nie można też zdrapywać tworzącego się strupka, co mogłoby zwiększyć ryzyko nadkażenia i powstania nieestetycznej blizny.
Na czym polega badanie zmiany po jej wycięciu?
Bezpośrednio po wycięciu zmiany fragment tkanki zostaje odpowiednio zabezpieczony. Kolejno pobrany materiał wysyła się do laboratorium, gdzie specjaliści dokonują jego dokładnej analizy. Pacjent otrzymuje wyniki zwykle po kilkunastu, maksymalnie kilkudziesięciu dniach. Przedstawiony jest on w formie opisu i ewentualnych zaleceń.
Większość znamion okazuje się niegroźnymi, a badanie ma charakter profilaktyczny. Natomiast w przypadku stwierdzenia złośliwości pieprzyka konieczne jest ustalenie wizyty u lekarza, nawet pomimo już przeprowadzonego wycięcia zmiany.
Źródła:
- https://www.gov.pl/web/psse-swidwin/profilaktyka-czerniaka
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74416,znamiona-barwnikowe
- https://www.termedia.pl/Obraz-kliniczny-i-postepowanie-w-wypadku-wybranych-rodzajow-znamion-barwnikowych,8,6886,0,0.html
- https://www.termedia.pl/The-clinical-picture-and-procedure-with-selected-types-of-pigmented-naevi,8,6886,0,1.html
- https://podyplomie.pl/dermatologia/38763,usuwanie-znamion-bez-badania
- histopatologicznego-czy-wciaz-funkcjonuje-w-polsce-studium
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/lista/70000,usuwanie-znamion