Potnica – co to jest i jak sobie radzić z objawami wyprysku potnicowego?

3 min
24/10/2024

Na skórze często pojawiają się różnego rodzaju zmiany. Gdy mają one postać pęcherzy i występują na bocznych częściach rąk i stóp oraz towarzyszy im świąd skóry, może być to potnica, inaczej wyprysk potnicowy. Czym jest to schorzenie i na czym polega jego leczenie?

Czym jest potnica i u kogo występuje?

Potnica jest potoczną nazwą częstej choroby zapalnej skóry, określanej jako wyprysk dyshydrotyczny, potnicowy, czy też pęcherzykowy. W jej przebiegu pojawiają się pęcherzyki na skórze. Zmiany są wypełnione płynem surowiczym. Potnica jest chorobą dotyczącą głównie osób dorosłych, najczęściej młodych i w średnim wieku, natomiast niezwykle rzadko rozwija się u dzieci. Objawy częściej pojawiają się w okresie wiosny i lata, a także wśród osób zamieszkujących obszary cechujące się wysoką wilgotnością powietrza.

Jak wyglądają zmiany na dłoniach i stopach? Objawy

Głównym objawem potnicy są głębokie pęcherze, którym towarzyszy zapalenie skóry i tym samym zaczerwienienie. Chorym najczęściej dokucza uporczywe swędzenie skóry, a nawet tkliwość i ból nasilające się podczas dotyku. Zmiany skórne zwykle są symetryczne i wypełnione płynem. Z czasem samoistnie pękają i mogą tworzyć jeszcze boleśniejsze nadżerki. Natomiast na etapie gojenia tworzą się grudki, którym towarzyszy rumień. Ponadto sucha skóra pęka i zaczyna się złuszczać. Wówczas pęcherzyki nieco przypominają odciski. Niekiedy mogą powstawać nieestetyczne skorupy na dłoniach i stopach.

Cechą typową wyprysku pęcherzykowego jest lokalizacja zmian – pojawiają się one na powierzchni dłoni i podeszwach stóp. Wśród charakterystycznych objawów na dłoniach wymienia się zmiany na bokach drugiego i piątego palca, ale niekiedy pęcherzyki obejmują całą powierzchnię grzbietową i dłoniową ręki. Z kolei choroba w obrębie kończyn dolnych dotyczy głównie strony podeszwowej stóp.

Co odpowiada za wyprysk? Możliwe przyczyny

Dokładna przyczyna powstawania potnicy nie jest znana. Wiadomo jednak, że jest to choroba skóry, która może być reakcją na różne czynniki, przy czym głównie alergiczne. Przypuszcza się, że przyczyną potnicy mogą być zwłaszcza czynniki takie jak:

  • alergia – wśród alergenów uznawanych za czynnik sprawczy wymienia się głównie nikiel i kobalt;
  • atopowe zapalenie skóry – jest to choroba, która również ma podłoże alergiczne;
  • infekcja grzybicza lub bakteryjna.

Potnicach na stopach i dłoniach a nadmierna potliwość

W wielu przypadkach jako powód rozwoju potnicy dłoni lub stóp wymienia się nadmierną potliwość. Wzmożona potliwość dłoni i stóp jest bardzo częstą przypadłością. W jej wyniku dochodzi do osłabienia barier ochronnych i maceracji skóry, a to sprzyja podrażnieniom oraz wnikaniu drobnoustrojów i alergenów. Trzeba jednak podkreślić, że nie jest to przyczyna występowania potnicy, a czynnik zwiększający jej ryzyko.

Badania stosowane w diagnostyce potnicy dłoni i stóp

Podejrzewając wyprysk potnicowy należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub od razu ustalić konsultację dermatologiczną. Specjalista w przypadku zmian na dłoniach lub podeszwach stóp może rozpoznać wyprysk potnicowy już po samej ocenie wizualnej zmian. Zwykle jednak niekiedy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań w celu określenia przyczyny wyprysku. Są to głównie badania:

  • mykologiczne w kierunku grzybicy,
  • polegające na pobraniu wycinka skóry do badania histopatologicznego w celu wykluczenia innych chorób dermatologicznych;
  • testy alergiczne.

Na czym polega odpowiednie leczenie wyprysku potnicowego?

Najważniejsze jest leczenie choroby podstawowej, która podczas diagnostyki została uznana za przyczynę zmian na powierzchni dłoni i stóp. Jeśli powodem objawów są drobnoustroje grzybicze, wskazane jest miejscowe, rzadziej ogólnoustrojowe leczenie przeciwgrzybicze. Z kolei doustne leczenie antyalergiczne wskazane jest w przypadku zmian na tle alergicznym. Ponadto, jeśli powodem zmian jest reakcja alergiczna, konieczne jest unikanie czynnika wywołującego wyprysk.

Niestety w wielu przypadkach powody tego schorzenia pozostają nieznane. Wówczas mowa o przyczynach idiopatycznych. W takich przypadkach, jak również wspierająco w innych, stosuje się leczenie miejscowe mające na celu złagodzenie dokuczliwych objawów – zmian skórnych i świądu.

W objawowym leczeniu potnicy dłoni i stóp stosuje się m.in. leki z antybiotykiem lub glikokortykosteroidem w postaci maści i kremów. Pierwsze ograniczają rozwój drobnoustrojów, a drugie hamują stan zapalny. Stosowana bywa też maść cynkowa, a wspierająco również domowe sposoby, w ramach których na pęcherze można aplikować m.in. okłady z wyciągiem z aloesu.

Rany powstające podczas pękania pęcherzy narażone są na zakażenie, dlatego leczenie, jak również profilaktyka, powinno obejmować prawidłową higienę dłoni i stóp. Ważne jest też, aby unikać stworzenia wilgotnego otoczenia stóp i dłoni. Warto nosić przewiewne i wygodne obuwie, regularnie myć ciało i unikać podrażnień.

Źródła:

  • https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170691,wyprysk-potnicowy
  • https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/109567,leczenie-wyprysku-i-postepowanie-u-osoby-uczulonej-na-chrom
  • https://podyplomie.pl/medical-tribune/18879,dermatologia-wyprysk-potnicowy-oznacza-czestszy-polpasiec