Melasma – jak zapobiegać i minimalizować przebarwienia skórne spowodowane ostudą?

Plamy na skórze ciemniejsze od jej naturalnego odcienia to hiperpigmentacje. Rozwijają się głównie w wyniku działania promieniowania UV, ale wrażliwość tkanek na powstawanie takich zmian ulega zwiększeniu przez różne czynniki, w tym wahania hormonalne. Jest to melasma, która ma złożoną etiologię. Tego rodzaju problemom estetycznym można zapobiegać, skutecznie je rozjaśniać i usuwać z pomocą zabiegów z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii. Przybliżamy temat melasmy!

Chloasma, melasma, ostuda, maska ciążowa – czym są?

Melasma, chloasma, ostuda, maska ciążowa to określenia tego samego typu przebarwień o charakterze hiperpigmentacji, czyli plam ciemniejszych od fototypu skóry. Pod względem budowy biologicznej zmiany takie stanowią skupisko nadmiernej ilości melaniny (komórek barwnikowych) w różnych warstwach skóry. Natomiast poszczególne ich nazwy nawiązują do przyczyn takiej kumulacji pigmentu lub stanu fizjologicznego osoby, która boryka się z tym problemem. 

Tego rodzaju zmiany skórne występują głównie na twarzy. Do objawów melasmy zalicza się plamy na nosie, czole, kościach policzkowych i nad górną wargą, ale też na szyi i dekolcie, niekiedy na ramionach. Pigmentacje tego typu mają nieregularne, ale mocno ograniczone obrzeże. Przyjmują barwę beżową, brązową lub szarą, rzadziej brunatną. 

Jest to wyłącznie defekt estetyczny – melasma nie zagraża zdrowiu, ale ma istotny związek z zaburzeniami hormonalnymi, które w części przypadków wskazują na pewne nieprawidłowości w organizmie i wymagają uwagi. Przypadłość ta najczęściej dotyczy kobiet, ale podobne plamy mogą pojawiać się także u panów. 

Skórne zmiany barwnikowe i główne przyczyny ich powstawania

Bezpośrednią przyczyną melasmy jest wzmożona produkcja melaniny (grupy barwników) spowodowana nadreaktywnością wytwarzających ją melanocytów. Melanocyty są komórkami barwnikowymi zlokalizowanymi głównie w warstwie podstawnej naskórka, połączonymi ze znajdującymi się wyżej, licznymi keranocytami, do których pigment transportowany jest z udziałem melanosomów. Wyjaśniając, gdy zachodzi potrzeba ochrony skóry, powstaje więcej pigmentu  (pochłania on i rozprasza UV) – wówczas się opalamy. Kiedy natomiast jest go za dużo, jego droga zostaje zaburzona lub kumuluje się on nierównomiernie – powstają plamy.

Czynniki zwiększające ryzyko powstawania hiperpigmentacji hormonalnych

Ogromny wpływ na ostudę ma nadmierna ekspozycja na działanie promieni słonecznych. Nie jest to jednak zwykły rodzaj przebarwień posłonecznych, ponieważ w tym przypadku powodem zwiększonej wrażliwość skóry na promieniowanie UV są głównie zmiany hormonalne. Melasma na twarzy najczęściej pojawia się więc u kobiet w okresie ciąży i połogu oraz stosujących doustną antykoncepcję hormonalną i przechodzących okres menopauzy. Wśród innych przyczyn powstawania ostudy wymienia się też:

• predyspozycje genetyczne – przy niespełna połowie przypadków ostuda występuje rodzinnie;
• przyjmowane leki – nie tylko antykoncepcyjne, ale też np. zioła o działaniu fototoksycznym;
• schorzenia tarczycy, nadnerczy, przysadki mózgowej, jajników;
• ciemny fototyp skóry. 

Jak utrzymać równy koloryt skóry? Podstawowe zasady profilaktyki 

Hormony wpływają na aktywność melanocytów, powodując nadprodukcję barwników. Na wiele zmian hormonalnych nie mamy wpływu, np. tych mających miejsce w okresie ciąży. Możemy jednak zadbać o skórę, chroniąc ją przed promieniowaniem słonecznym, które intensyfikuje melanogenezę. Ważne jest więc, aby stosować wysoką ochronę przeciwsłoneczną w formie kremów i balsamów o wysokim stopniu ochrony (filtr SPF 30, SPF 50) zmniejszającą negatywne skutki promieni UVA i UVB. 

Preparaty takie należy aplikować regularnie (co 2-3 godziny, przebywając na dworze), niezależnie od pory roku. Sucha skóra jest najbardziej podatna na powstawanie niedoskonałości, w tym hiperpigmentacji, dlatego należy pamiętać o odpowiedniej pielęgnacji skóry – tkanki trzeba przede wszystkim nawilżać. Z kolei w okresie letnim, zwłaszcza w godzinach okołopołudniowych, aby nie narażać się na działanie promieni słonecznych, najlepiej okrywać ciało przewiewną odzieżą, a twarz chronić kapeluszami i parasolami. 

Co zrobić, gdy pojawią się przebarwienia na skórze? 

Melasma zwykle ma nieregularny kształt i dość charakterystyczną lokalizację, dlatego nie sprawia trudności diagnostycznych dermatologowi lub lekarzowi medycyny estetycznej. Do określenia głębokości przebarwień lekarz może wykorzystać specjalistyczne metody, m.in. bezbolesne badanie z użyciem lamp czy wizualną ocenę kondycji skóry. 

Zdarza się, zwłaszcza w przypadku kobiet po porodzie, że melasma naskórkowa (płytka), zanika samoistnie po kilku tygodniach lub miesiącach. Jest to efekt naturalnych procesów keratynizacji, czyli stopniowej wymiany i złuszczania się komórek skóry. Jeśli natomiast zmiany barwnikowe są utrwalone lub powodują dyskomfort estetyczny, można skorzystać z metod służących do ich rozjaśniania i usuwania.  

Wsparcie naturalnych procesów regeneracyjnych – mezoterapia 

W naszej skórze nieustannie przebiegają procesy naprawcze. Stare komórki obumierają i są zastępowane nowymi. Proces przebudowy tkankowej można przyspieszyć, na co pozwala m.in. mezoterapia w formie mikroigłowej i igłowej. Mezoterapia mikroigłowa polega na wykonaniu serii gęstych, stosunkowo płytkich nakłuć, które skutkują rewitalizacją skóry. W czasie takiego zabiegu stosuje się też różne substancje i zjawiska fizyczne poprawiające kondycję tkanek, np. egzosomy, czy specjalistyczne preparaty kosmetyczne. Natomiast mezoterapia igłowa działa głównie w oparciu o właściwości zastosowanych związków podawanych do głębszych warstw skóry z pomocą iniekcji. W przypadku melasmy są to zwłaszcza kompleksy substancji rozjaśniających i hamujących melanogenezę, w tym osocze bogatopłytkowe. 

Jak szybciej pozbyć się ostudy – peelingi chemiczne 

Przyczyny i objawy przebarwień są różne. Natomiast sposób ich usuwania zależy głównie od tego, jak głęboko zlokalizowane są złogi pigmentu. Najłatwiej usuwa się zmiany płytkie obejmujące naskórek, nieco trudniej te sięgające do skóry właściwej. Dostępne peelingi chemiczne i medyczne zawierające różne kwasy są dobierane w zależności od potrzeb danej osoby. Zabieg taki polega na aplikacji indywidualnie dobranych preparatów. Po nim w kolejnych dniach naskórek złuszcza się w różnym stopniu, a wraz z nim melasma. Dodatkowo dochodzi do pobudzenia regeneracji tkanek, co daje takie efekty jak np.: poprawa kolorytu cery, spłycenie drobnych zmarszczek, lepsze napięcie i nawilżenie skóry. 

Melasma skórna – zastosowanie laseroterapii 

Melasma charakteryzuje się ciemnym kolorem. Różnica pigmentacji komórek sprawia, że do jej usuwania stosuje się też lasery emitujące energię o wysokim powinowactwie do pigmentów. Wiązka świetlna jest pochłaniana przez melaninę, co skutkuje jej rozpadem i kolejno wchłonięciem i/lub odparowaniem wraz ze złuszczonym naskórkiem. Do usuwania ostudy stosuje się zwłaszcza frakcyjne lasery CO2 i lasery tulowe. Technologię dobiera się indywidualnie.

Po takich zabiegach, jak również po peelingach czy mezoterapii, nie można narazić skóry na nadmierną ekspozycję na słońce. Ważna jest więc kontynuacja właściwej protekcji i przestrzeganie innych zaleceń lekarzy. Wymienione procedury niekiedy powtarza się w kilku seriach, ale zwykle już po pierwszym zabiegu widoczna jest wyraźna poprawa kolorytu.

Źródła: 

1. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0190962205049662,
2. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0190962211006281,
3. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0190962206005238,
4. https://biotechnologia.pl/kosmetologia/skuteczny-sposob-na-trudne-przebarwienia-melasme,15958?month=4&year=2017,
5. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170533,ostuda-melasma,
6. https://podyplomie.pl/dermatologia/29636,co-to-jest-ostuda.