Męski problem, czyli ginekomastia. Jak mu zaradzić? Przyczyny, objawy i leczenie ginekomastii

Szacuje się, że ginekomastia (łac. gynaecomastia), czyli przerost tkanki gruczołowej sutka dotyka około 30-50% mężczyzn. Mimo iż najczęściej ma łagodną etiologię, u wielu pacjentów budzi niepokój i jest powodem kompleksów na tle wyglądu własnego ciała. Przypadłość zwykle ma podłoże hormonalne, jest diagnozowana szczególnie często u chłopców w okresie dojrzewania oraz u starzejących się mężczyzn. Jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia ginekomastii? Co powinien wiedzieć każdy pacjent, który zmaga się z tym schorzeniem? Czy istnieją sposoby zapobiegania rozrostowi tkanki gruczołowej sutka u mężczyzn?

Czym jest ginekomastia? Przyczyny ginekomastii

Mianem ginekomastii określamy łagodny rozrost gruczołów piersiowych u mężczyzn (nie jest zmianą nowotworową). W zależności od indywidualnego przypadku dolegliwość ta może występować jednostronnie lub obustronnie (bywa niesymetryczna). Dla wielu mężczyzn tzw. męskie piersi (jak potocznie określamy ginekomastię) mogą być przyczyną dodatkowych problemów o podłożu psychologicznym. Należy zaznaczyć, że ginekomastia może rozwinąć się u mężczyzn w różnym wieku. Problem dotyczy zarówno noworodków, nastolatków, młodych mężczyzn, jak i seniorów.

Jak już wspomnieliśmy na wstępie, ginekomastia rozwija się m.in. w związku z zaburzeniami hormonalnymi, jakie są np. między androgenami (testosteron) a estrogenami. Jednak zachwiana równowaga stężeń hormonów płciowych to nie jedyny czynnik sprawczy. Rosnącej liczbie przypadków ginekomastii sprzyja coraz powszechniejsza epidemia otyłości.  Z problemem tym często spotykają się też mężczyźni chorujący na otyłość I lub II stopnia. Zdarza się, że ginekomastia jest oznaką niepożądanego działania niektórych leków, np.:

• chemioterapeutyków,
• leków kardiologicznych,
• leków psychotropowych,
• leków przeciwwrzodowych,
• leków przeciwretrowirusowych,
• leków przeciwnowotworowych.

Do problemu ginekomastii może przyczynić się też spożywanie alkoholu, stosowanie substancji psychoaktywnych, niektórych suplementów ziołowych, zwłaszcza tych zawierających fitoestrogeny.

Schorzenie jest diagnozowane także u mężczyzn stosujących sterydy anaboliczne. Zdarza się, że ginekomastia ma związek z utratą jąder, np. wskutek operacji (operacyjne usunięcie przy zaawansowanym raku gruczołu krokowego). Niekiedy diagnozujemy też ginekomastię u pacjentów z rakiem jądra. Warto wspomnieć również o ginekomastii idiopatycznej, czyli o niepoznanej jak dotąd przyczynie (prawdopodobnie jest wywołana nadwrażliwością sutków na estrogeny).

Ginekomastia fizjologiczna a patologiczna. Przerost gruczołu piersiowego u mężczyzn

Powiększenie gruczołu piersiowego ma podłoże fizjologiczne lub patologiczne. O ginekomastii fizjologicznej mówimy wówczas, gdy dotyczy ona trzech etapów życia:

• noworodkowego (co ciekawe nawet 60-90% noworodków ma ginekomastię przejściową),
• dojrzewania (zwykle dotyczy chłopców w wieku 10-14 lat),
• starzenia (pik występowania ginekomastii obserwujemy w grupie wiekowej 50-80 lat).

Ginekomastia fizjologiczna ma charakter przejściowy, często mija samoistnie (np. po zakończeniu okresu dojrzewania, gdy hormony się ustabilizują). Natomiast rozwój patologicznej ginekomastii (chorobliwej), jak sama nazwa wskazuje, ma związek z istnieniem stanu patologicznego w  organizmie, wywołanego rozmaitymi chorobami np. przewlekłą niewydolnością nerek, nadczynnością tarczycy, nowotworami nadnerczy.

Ginekomastia a lipomastia

Wyróżnia się dwa rodzaje przerostu gruczołu sutkowego u mężczyzn:

• ginekomastię prawdziwą, która jest spowodowana rozrostem tkanki gruczołowej piersi,
• ginekomastię rzekomą (inaczej lipomastię, steatomastię), która ma związek z nadmiernymi depozytami tkanki tłuszczowej. Lipomastia (nadmiar skóry i tkanki tłuszczowej) jest powszechnym stanem u mężczyzn z nadwagą, otyłością oraz tych, którzy w krótkim czasie dużo stracili na wadze.

Jakie są objawy ginekomastii u mężczyzn? Wstydliwa dolegliwość

Jak stwierdzić, iż mamy do czynienia z przerostem tkanki gruczołowej sutka? Charakterystycznym objawem ginekomastii są tzw. męskie piersi, które są przyczyną kompleksów dla większości pacjentów. Innymi symptomami, które mogą świadczyć o tej przypadłości, są m.in.:

• twarde i tkliwe piersi,
• powiększenie jednej/obu piersi,
• zmiana kształtu piersi,
• zmiana wyglądu skóry,
• wyczuwalne guzki,
• wyciek wydzieliny z sutka,
• zmiana wyglądu sutka.

Oczywiście w przebiegu ginekomastii mogą nie wystąpić też żadne objawy towarzyszące (co obserwujemy często w przypadku noworodków i chłopców w okresie pokwitania).

Jak przebiega diagnostyka? Podstawowe informacje dla pacjenta

Z uwagi na zróżnicowane przyczyny ginekomastii, zwykle potrzeba szczegółowej diagnostyki endokrynologicznej, by odróżnić ją od innych chorób np. raka piersi, który jednak stanowi mniej niż 1% wszystkich nowotworów u mężczyzn. Jak rozpoznaje się przerost gruczołu sutkowego? Na podstawie badania palpacyjnego, badań laboratoryjnych (m.in. morfologia, próby wątrobowe, poziom TSH, prolaktyna) i dodatkowych badań obrazowych (np. RTG klatki piersiowej). Bardzo pomocne może okazać się badanie ultrasonograficzne (USG gruczołów sutkowych) i w razie wskazań biopsja.

Jak wygląda leczenie ginekomastii? Farmakoterapia, zabieg chirurgiczny, liposukcja wibracyjna, laserowa

Natomiast leczenie ginekomastii zależy od źródła problemu. Jedną z metod jest farmakoterapia (m.in. by wyrównać poziom między estrogenami i androgenami). Pacjent przyjmuje np. inhibitory aromatazy, DHT, selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM). Mężczyźni otyli ze stwierdzoną lipomastią powinni przejść na dietę redukcyjną i być pod opieką dietetyka klinicznego. Standardowym postępowaniem w ginekomastii jest leczenie operacyjne przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym, które może obejmować usunięciu nadmiaru tkanki gruczołowej oraz tłuszczowej. Warto podkreślić, iż kosmetyczna korekcja chirurgiczna (zwykle podskórna mastektomia) nie jest przeprowadzana u pacjentów ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego i tych, którzy biorą leki rozrzedzające krew.

Pacjenci, którzy chcą usunąć ginekomastię, mogą poddać się też zabiegom z zakresu medycyny estetycznej. Jedną z metod jest liposukcja np. w technologii wibracyjnej, przeprowadzana przez chirurga ogólnego, która wykorzystuje ultradźwięki i nie wymaga długiego okresu rekonwalescencji. Powszechnie wykonywana jest też liposukcja laserowa (przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym), która usuwa nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicach piersi w związku z przerostem gruczołu piersiowego.

Pamiętajmy, że każdą procedurę zabiegową poprzedzona konsultacja z doświadczonym i wykwalifikowanym lekarzem specjalistą, która obejmuje dokładny wywiad lekarski i badanie kliniczne pacjenta. Chirurg ocenia stopień zaawansowania problemu i wybiera optymalną metodę terapeutyczną. Warto mieć świadomość, iż mimo zastosowanego leczenia problem może mieć skłonność do nawrotów.

Należy dodać, iż ginekomastia noworodkowa i pokwitaniowa przeważnie nie wymaga leczenia (choć w części przypadków może się utrwalić i wówczas należy sięgnąć po pomoc specjalisty).

Jak zapobiec rozrostowi gruczołu sutkowego u mężczyzn? Niestety obecnie nie istnieją sposoby, dzięki którym można zapobiegać rozwojowi ginekomastii.

Mężczyźni, którzy chcą uzyskać szczegółowe informacje na temat dostępnych metod leczenia ginekomastii, zapraszamy na konsultacje do naszej kliniki medycyny Estell w Warszawie.

Źródła:

https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/156/original/Strony_od_MpD_2010_06-6.pdf?1467898663

https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/168944,ginekomastia

https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/viewFile/25863/20683