Odbudowa skóry po chorobie nowotworowej – jakie zabiegi są najskuteczniejsze?

Mastektomia, wypadające włosy, wykruszone zęby, zwiotczała i postarzała skóra – z takimi właśnie problemami mierzą się osoby, które wygrały walkę z nowotworem. O tym, że ta choroba nie musi oznaczać rezygnacji z urody i dobrego samopoczucia, opowiada kierownik medyczny kliniki Estell – dr n. med. Krzysztof Jakubowski, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej i specjalista z zakresu chirurgii onkologicznej.

Poprawa jakości życia pacjenta jako cel medycyny estetycznej

Medycyna estetyczna różni się od innych dziedzin medycyny tym, że działania lekarzy mają na celu nie tyle ratowanie życia i leczenie chorób pacjentów, ile poprawianie jakości ich życia. Najpopularniejsze zabiegi to m.in. spłycenie zmarszczek, redukcja cellulitu, usuwanie blizn, korekta oraz lifting wybranych części ciała. Coraz częściej zabiegi z zakresu medycyny estetycznej wykonuje się również u osób, które z powodu urazów czy chorób utraciły estetyczny wygląd poszczególnych partii ciała. Przykładem są nowotwory – ich przebieg i leczenie mogą bardzo negatywnie odbić się na wyglądzie pacjentów, a tym samym ich kondycji emocjonalnej, samozadowoleniu. Medycyna estetyczna bywa w takich przypadkach pomocna.

Czym jest i co powinna obejmować rehabilitacja w onkologii?

Prowadzona po przebytych chorobach rehabilitacja onkologiczna ma na celu przywrócenie pacjentowi możliwie najwyższej sprawności, niezależności i samodzielności. Co ważne, dotyczy to nie tylko kondycji fizycznej, ale też stanu psychicznego. Pacjent potrzebuje wsparcia zarówno w trakcie choroby, jak i po trudnym i często długotrwałym leczeniu. W ramach zadań rehabilitacyjnych warto uwzględnić indywidualne potrzeby pacjenta, także te dotyczące wyglądu, który niewątpliwie wpływa na jego stan emocjonalny.

– Mówiąc o medycynie estetycznej w kontekście osób, które chorowały na nowotwór, musimy pamiętać, że leczenie onkologiczne jest leczeniem zespołowym. Zwykle biorą w nim udział chirurg onkolog, chemioterapeuta i radioterapeuta. Z tego powodu przy planowaniu zabiegów medycyny estetycznej kluczowe jest zebranie dokładnego wywiadu lekarskiego – tłumaczy dr n. med. Krzysztof Jakubowski z Kliniki Medycyny Estetycznej Estell.

– Na podstawie historii dotychczasowego leczenia jesteśmy w stanie zaproponować rozwiązania z zakresu medycyny estetycznej, które są adekwatne zarówno do stanu fizycznego pacjenta, aktualnego stanu leczenia, jak i ewentualnych zabiegów, które mogą być niezbędne przy postępowaniu zasadniczym. Na pewno jednak należy wyraźnie podkreślić: to mit, że pacjenci onkologiczni nie mogą korzystać z zabiegów medycyny estetycznej. Zależy to od rodzaju nowotworu, jego stopnia zaawansowania, prowadzonego leczenia i jego skuteczności, ogólnego stanu zdrowia i wielu innych czynników, które należy uwzględniać – dodaje dr Jakubowski.

Jakie są wskazania do zabiegów estetycznych po chorobie?

U osób leczonych z powodu nowotworów złośliwych czy też łagodnych mogą rozwijać różne powikłania zależne od rodzaju i intensywności prowadzonego leczenia oraz indywidualnej reakcji organizmu. Kojarzymy je z wypadaniem włosów po chemioterapii, ale nie można zapominać o obniżeniu odporności organizmu i wyniszczającym działaniu względem skóry. Cytostatyki stosowane w leczeniu nowotworów złośliwych niszczą ich komórki, ale ponieważ działanie to nie jest wybiórcze, uszkadzają także te zdrowe. Wówczas dochodzi do zaburzeń w obrębie płaszcza hydrolipidowego skóry, a w konsekwencji pojawiają się m.in.:

• nadmierne wysuszenie,
• zwiększenie wrażliwości na czynniki zewnętrzne,
• podatność na powstawanie przebarwień,
• teleangiektazje i rumień,
• hiperkeratoza,
• obrzęk,
• krwawienia,
• tkliwość i ból.

U chorych na nowotwory stosuje się też inne metody leczenia, które również nie są obojętne dla wyglądu, w tym radioterapię. Działa ona na obszar zabiegowy, na którym mogą wystąpić powikłania w postaci oparzeń, blizn, rumienia, teleangiektazji, nadmiernej suchości czy nawet owrzodzeń. Skutkami ubocznymi, jakie mogą wystąpić jakiś czas po zakończeniu naświetlania, są np.: atrofia, spadek elastyczności, pogrubienie i włóknienie skóry czy obrzęki.

Z kolei prowadzona hormonoterapia prowadząca do zaburzeń gospodarki hormonalnej niekiedy może powodować efekty uboczne przypominające objawy menopauzy, ale zwykle bardziej nasilone. Są to m.in.: sucha skóra, zaczerwienienie, rumień wielopostaciowy i wiotczenie tkanek. Także sterydoterapia stosowana u chorych leczonych z powodu nowotworu daje zmiany skórne, np. ścieńczenie jej głębszych warstw, wykwity trądzikowe, stan zapalny czy nawet bliznowacenie.

Choroba nowotworowa – kiedy nie wykonuje się zabiegów medycyny estetycznej?

Po zebraniu wnikliwego wywiadu lekarskiego kolejnym krokiem, jaki podejmuje lekarz medycyny estetycznej, jest rozpoznanie histopatologiczne oraz zapoznanie się z rokowaniami leczniczymi. Dopiero na tej podstawie stwierdza, jakie dodatkowe badania należy wykonać przed przystąpieniem do zabiegu. Przykładowo mogą to być badania INR, d-dimery, próby wątrobowe, oznaczenia mocznika i kreatyniny oraz glukozy i elektrolitów.

–Planując zabiegi dla pacjentów onkologicznych, w pierwszej kolejności musimy pamiętać o tym, że nie mogą one spowodować powikłań w leczeniu zasadniczym. Należy także mieć na uwadze, że niektóre zabiegi medycyny estetycznej można wdrożyć dopiero po zakończeniu leczenia i ustąpieniu choroby, tak więc bezwzględnym przeciwwskazaniem do zabiegu będzie prowadzone aktualnie leczenie onkologiczne, chemioterapia i radioterapia – podsumowuje dr Krzysztof Jakubowski.

Jakie zabiegi po chorobie nowotworowej są wybierane?

Osoby chore na nowotwory przechodzą przez szczególnie trudny okres obaw i walki. Niekiedy tracą pełną sprawność i wydolność fizyczną, borykają się też z myślami o ryzyku nawrotu nowotworu lub jego rozsiewu. Bywa, że pacjenci rozpoczynający życie po wygranej walce z rakiem, zmagają się z jej uciążliwymi powikłaniami. Najczęściej wybierają zabiegi, które pozwalają na powrót do pełnej aktywności życiowej. Są to zwłaszcza procedury z zakresu fizjoterapii, w tym naturalne formy ruchu czy wykonywanie ćwiczeń fizycznych angażujących duże grupy mięśniowe, które ucierpiały po chorobie.

Ponadto popularne są metody redukujące widoczność wcześniejszej ingerencji chirurgicznej – nacięć i pozostałych po nich blizn oraz bardziej drastycznych operacji, takich jak np. mastektomia, której skutki można zniwelować dzięki implantologii, czy resekcja dużej objętości tkanek z innej partii ciała wymagające uzupełnienia. Na etapie przywracania sprawności pacjenci często zaczynają na nowo patrzeć na życie. Poza chęcią zredukowania powikłań chorobowych wyznaczają także inne cele. Chcą czuć się zdrowymi, pięknymi oraz silnymi fizycznie i emocjonalnie ludźmi. Po wykluczeniu przeciwwskazań do przeprowadzenia zabiegów estetycznych często więc stawiają na drobne korekty, które wcześniej odkładali w czasie.

Terapia leczenia blizn u pacjenta onkologicznego

U osób leczonych z powodu choroby nowotworowej zarówno po radioterapii, jak i ewentualnych operacjach mogą pozostawać blizny. Ich leczenie warto rozpocząć możliwie najwcześniej, co zwiększa prawdopodobieństwo skuteczności. Świeże blizny usuwa się najłatwiej. W tym celu stosuje się różne metody – stymulujące przebudowę blizny lub wypełniacze tkankowe podawane w formie iniekcji, które uzupełniają ubytki w przypadku blizn zanikowych.

Zabiegi na powikłania skórne po chemioterapii i radioterapii

O pielęgnacji skóry przy powikłaniach związanych z leczeniem warto pamiętać w każdej fazie choroby nowotworowej. Odpowiednia dbałość o ciało z pomocą specjalistów jest najlepszym sposobem profilaktyki. Dostępne są dermokosmetyki, o których polecenie warto poprosić dermatologa. Natomiast po zakończeniu terapii przy osłabionej skórze wskazane są łagodnie działające zabiegi kosmetologiczne, które pomagają w odzyskaniu pięknego wyglądu. Powinny skupiać się na dokładnym oczyszczaniu skóry, jej nawilżaniu i zapewnieniu optymalnych warunków do regeneracji.

Sposób na niedoskonałości i wspomaganie powrotu do sił – masaż

Terapia manualna wpływa pozytywnie na ciało i psychikę, ale nie każda jej forma może być wykonywana przy nowotworach i ryzyku ich nawrotu. Często przeprowadza się np. ręczny drenaż chłonny lub masaż pneumatyczny, który sprawdza się m.in. w redukcji obrzęku chłonnego. Jednak po ustąpieniu choroby lista zabiegów możliwych do przeprowadzenia się poszerza. Warto więc zapytać specjalistę również o ten sposób wsparcia ciała. Delikatny masaż poprawia kondycję skóry i zwiększa jej podatność na kosmetyki. Wpływa też pozytywnie na emocje, pomaga zredukować stres i napięcie.

W trakcie, jak i tuż po leczeniu onkologicznym niewskazane są metody inwazyjne, m.in. ze względu na często utrzymujące się osłabienie odporności. Jeśli jednak pacjent wrócił już do zdrowia i wykluczone zostaną przeciwwskazania, w odpowiednim czasie można zdecydować się wiele różnych metod z zakresu kosmetologii i medycyny estetycznej. Warto poprosić specjalistę o wybór najlepszych dla siebie zabiegów.

Źródła:

1. Bitiucka D., Sierżantowicz R.: Problemy pielęgnacyjne pojawiające się w procesie gojenia ran nowotworowych. Pielęgniarstwo Polskie nr 2 (60) 2016. https://www.researchgate.net/profile/Regina-Sierzantowicz/publication/305423438_Problemy_pielegnacyjne_pojawiajace_sie_w_procesie_gojenia_ran_nowotworowych/links/5957ccfaaca272c78abc8564/Problemy-pielegnacyjne-pojawiajace-sie-w-procesie-gojenia-ran-nowotworowych.pdf
2. Dąbrowska D., Zawadzka P., Zavyalova O.: Rola substancji łagodzących w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry w trakcie oraz po zakończeniu radioterapii. https://www.researchgate.net/profile/Grazyna-Adler/publication/316885530_Znaczenie_polimorfizmow_genu_ABCB1_w_chorobie_Lesniowskiego-Crohna_The_importance_of_ABCB1_gene_polymorphisms_in_Crohn’s_disease/links/59163abc0f7e9b70f49dc3b6/Znaczenie-polimorfizmow-genu-ABCB1-w-chorobie-Lesniowskiego-Crohna-The-importance-of-ABCB1-gene-polymorphisms-in-Crohns-disease.pdf#page=73
3. Matuła A., Załęska I., Lizak A., Morawiec M., Drąg J., Wasylewski M.: Rola kosmetologa w diagnostyce oraz terapii nowotworowej. Kosmetologia Estetyczna, 4 / 2018 / vol. 7. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/01/ke2018.4-5.pdf