Plamy starcze – przyczyny, objawy i skuteczne metody leczenia

Wraz z wiekiem skóra staje się bardziej narażona na występowania różnych niedoskonałości estetycznych w tym przebarwień. Jednak tak zwane plamy starcze mogą pojawić się już u osób stosunkowo młodych. Czym są takie zmiany, co za nie odpowiada i jak można się ich pozbyć? Dowiedz się więcej na ten temat!

Czym są plamy starcze i kogo dotyczy ten problem?

Zmiany różniące się kolorystycznie od pozostałych obszarów ciała określa się jako hiperpigmentacje (w przypadku ciemniejszych punktów) i hipopigmentacje (przy jaśniejszych). Plamy starcze należą do pierwszych. Wynikają one z niewłaściwej kumulacji komórek barwnikowych w warstwie podstawnej naskórka. Tym samym składają się z barwnika, który odpowiada za tonację skóry, ale z różnych przyczyn gromadzi się on miejscowo, przez co zmiana taka odróżnia się od naturalnego kolorytu cery.

Defekt ten określany jest również jako plamy wątrobowe, soczewicowate czy przebarwienia starcze. Nie ma on jednak związku z chorobami wątroby. Skąd więc taka nazwa? Bardzo często tego rodzaju przebarwienia są bardzo ciemne i przypominają kolor tego narządu. Z kolei nazwa „plamy soczewicowate starcze” nawiązuje do ciemnego koloru, niewielkiej średnicy i występowania w formie skupisk.

Zmiany takie mają tendencję do narastania w następstwie procesów starzenia się. Zwykle pojawiają się u osób po 40. roku życia najczęściej z jasnym fototypem skóry. W rzeczywistości jednak mogą powstawać u ludzi w różnym wieku, także bardzo młodych, na co wpływ ma indywidualny postęp starzenia się skóry, geny czy dbałość o nią w młodości.

Jak wyglądają przebarwienia starcze i czy są groźne?

Są to drobne plamki o średnicy 1-3 cm przyjmujące barwę beżową, brązową, a nawet brunatną. Mogą występować pojedynczo lub mnogo, czasami dając wrażenie rozległych zmian obejmujących dużą część ciała. Takie przebarwienia niekiedy pojawiają się na dłoniach i twarzy, a także szyi, dekolcie, ramionach i nogach. Mogą mieć gładkie lub nierówne krawędzie zazwyczaj wyraźnie odgraniczone, przez co stają się bardzo widoczne i trudno je zamaskować np. makijażem.

W większości przypadków plamy starcze na twarzy i dłoniach czy innych partiach ciała są zmianami niegroźnymi. Stanowią one wyłącznie defekt estetyczny. Jednak każda nowa zmiana pigmentacyjna wymaga obserwacji, co jest jednym z ważnych elementów profilaktyki czerniaka skóry. Dermatolog, lekarz rodzinny czy specjalista medycyny estetycznej najczęściej z łatwością rozpoznaje ten rodzaj hiperpigmentacji na podstawie jej wizualnej oceny.

Podstawowe przyczyny plam hiperpigmentacyjnych

Elementami odpowiedzialnymi za fototyp skóry jest grupa barwników melaninowych. Są one produkowane przez melanocyty zlokalizowane w głębszych warstwach skóry. Wytwarzają one melanosomy, które stanowią prekursory melaniny migrujące do naskórka i mieszków włosowych. Proces syntezy i transportu barwników określany jest jako melanogeneza. Jest on regulowany przez wiele czynników zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych.

Grupa barwników warunkuje odcień skóry danego człowieka. Jednocześnie stanowi ona jeden z najważniejszych naturalnych elementów obronnych organizmu. Do wzmożonej produkcji melaniny dochodzi głównie pod wpływem promieniowania UV, dlatego też częsta i długotrwała ekspozycja na słońce oraz sztuczne źródła światła są głównymi powodami powstawania plam starczych.

Plamy starcze na skórze nie tworzą się tuż po opalaniu. Są one następstwem wieloletniego wpływu promieniowania na tkanki. Ryzyko takich zmian wzrasta więc u osób, które zapominają o protekcji przeciwsłonecznej w młodości. Ponadto im częściej się opalamy, tym szybciej na naszej skórze mogą pojawić się przebarwienia.

Co jeszcze powoduje powstawanie plam na skórze?

Najczęściej to promieniowanie powoduje powstawanie plam starczych. Istnieją jednak również inne czynniki, które przyczyniają się do tego procesu. Mowa o wspomnianym braku ochrony przeciwsłonecznej, ale też stymulacji nadmiernej melanogenezy pod wpływem m.in.:

• przyjmowania niektórych leków i ziół uwrażliwiających na słońce,
• zaburzeń hormonalnych,
• predyspozycji genetycznych,
• niewłaściwej pielęgnacji skóry,
• przebytych stanów zapalnych skóry.

Rola profilaktyki i ochrony przed działaniem promieni słonecznych

Ryzyko powstawania tego rodzaju przebarwień w dużej mierze można zredukować. Plamy starcze pojawiają głównie na partiach eksponowanych, których nie zasłaniamy ubraniami, więc ich związek z promieniowaniem UV jest niewątpliwy. Dlatego wychodząc na zewnątrz, warto stosować kremy z wysokimi filtrami. Należy je aplikować nie tylko na twarz, ale też na inne widoczne części ciała. W upalne dni zaleca się, aby powtarzać aplikację odpowiednich preparatów co 2-3 godziny.

Ważne, by o ochronie przed słońcem pamiętać również w dni pochmurne. Wówczas na skórę oddziałuje rodzaj promieniowania, który nie powoduje efektu opalenizny, ale przyczynia się do powstawania zmian starczych na skórze. Należy więc stosować krem na dzień, który będzie odpowiedni do danego typu cery i jednocześnie zapewni ochronę przed promieniowaniem.

Aby zminimalizować niekorzystne działanie słońca, warto też w jak największym stopniu zasłaniać skórę np. przewiewną odzieżą. Korzystnie wpływa również stosowanie produktów zawierających antyoksydanty, które chronią skórę przed negatywnym wpływem wolnych rodników powstających m.in. w wyniku jej nadmiernego kontaktu ze słońcem.

Jak zredukować już istniejące plamy skórne za pomocą pielęgnacji i kremów rozjaśniających? 

Już powstałe plamy starcze na rękach czy twarzy mogą nieco jaśnieć, ale zwykle nie zanikają samoistnie. Zauważając na swojej skórze ciemne punkty, można zminimalizować ich widoczność za pomocą właściwej pielęgnacji i odpowiednich preparatów. Przede wszystkim należy dbać o systematyczne oczyszczanie i złuszczanie warstwy rogowej naskórka. W ten sposób można nieco spłycić ciemne plamy. Aby zmniejszyć ich widoczność, można też stosować kosmetyki przeznaczone dla cery z przebarwieniami. W ramach domowych sposobów radzenia sobie z plamami starczymi nie można też zapominać o nieustannej protekcji przeciwsłonecznej, która zmniejszy ryzyko ciemnienia i poszerzania się hiperpigmentacji.

Plamy starcze najczęściej są ciemne i Kremy na noc czy na dzień o właściwościach rozjaśniających nie pozwalają na usunięcie zmian ciemnych i utrwalonych. W takich przypadkach zmian pigmentacyjnych można wyzbyć się za pomocą specjalistycznych zabiegów.

Peelingi pozwalające zredukować plamy starcze

Stosunkowo płytkie zmiany można spłycić, a nawet usunąć, stosując specjalistyczne peelingi. W odróżnieniu od zabiegów przeznaczonych do samodzielnego wykonania te przeprowadzane przez kosmetologów i lekarzy medycyny estetycznej mają szerszy zasięg. Wśród możliwości wymienia się:

• Peelingi chemiczne – stosowane są preparaty o właściwościach złuszczających, najczęściej z zawartością kwasów o różnych stężeniach. Może być to np. kwas migdałowy, glikolowy, pirogronowy lub salicylowy. Ten rodzaj zabiegów obejmuje wierzchnie warstwy naskórka. Do redukcji lub usuwania plam starczych zwykle zaleca się kilka zabiegów.
• Peelingi medyczne – w przypadku głębszych zmian barwnikowych zastosowanie znajdują peelingi medyczne o szerszych możliwościach, bazujące na substancjach mocniej złuszczających w porównaniu do metod złuszczania powierzchownego. Stosuje się np. trójchlorooctowy (i jego pochodny CTA) czy glutation.

Zastosowanie lasera do usuwania przebarwień na skórze

Jeśli peelingi okazują się niewystarczające lub są przeciwwskazane, inną opcją pozwalającą pozbyć się plam starczych są zabiegi laserowe. Dzięki nim można usunąć nawet głębokie, brązowe plamy na dłoniach, twarzy, dekolcie czy innych częściach ciała. Lasery działają, emitując wiązkę promieniowania o wysokim powinowactwie do barwnika. Ich energia jest pochłaniana przez komórki pigmentu, co prowadzi do jego rozbicia i kolejno wchłonięcia przez układ odpornościowy.

Do leczenia plam starczych stosuje się różne rodzaje urządzeń. Ważny jest m.in. wybór właściwej częstotliwości fal, które mogą dotrzeć do odpowiedniej warstwy tkanek. W zależności od rodzaju zmian na skórze zastosowanie znajdują m.in. lasery Co2, lasery tulowe czy neodymowo-jagowe. Metody takie prowadzą do rozjaśnienia hiperpigmentacji poprzez rozkład komórek barwnikowych, ale też pobudzenie naturalnych procesów regeneracyjnych skóry. Znajdują zastosowanie niemal na wszystkich obszarach ciała, także tych bardzo delikatnych jak skóra twarzy czy okolice oczu.

Jak jeszcze można pozbyć się beżowych i brązowych plam?

Plamki starcze można usunąć również za pomocą wielu innych sposobów leczenia przebarwień. Do takich należy np.:

• mezoterapia mikroigłowa,
• mezoterapia igłowa,
• ultradźwiękowe zabiegi rewitalizujące,
• terapie antyoksydacyjne,
• i wiele więcej.

Każda z wymienionych metod pozwalających zredukować lub usunąć plamy starcze ma swoje zalety, ale też przeciwwskazania. Przed podjęciem terapii w celu przywrócenia jednolitego kolorytu skóry najlepiej więc skonsultować się ze specjalistą, który zaproponuje zabieg odpowiedni dla danego przypadku.

Źródła:

1. Engler-Jastrzębska M., Kamm A.: Molekularne podstawy pigmentacji skóry. Etiologia i profilaktyka hiperpigmentacji. Kosmetologia Estetyczna 3 / 2019 / vol. 8. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/06/ke2019.3-1.pdf
2. Pokora L.: Wiązki światła laserów i lamp IPL w kosmetologii i medycynie estetycznej. Kosmetologia Estetyczna 6 / 2015 / vol. 4. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2015.6-3.pdf
3. Sadowska A., Kamm A.: Sposoby zapobiegania i niwelowania hiperpigmentacji skóry twarzy w gabinecie kosmetologicznym. Ocena aktualnego stanu wiedzy społeczeństwa. Kosmetologia Estetyczna 4 / 2020 / vol. 9. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2020/08/ke-2020-04-eng-kamm-sposoby-zapobiegania-i-niwelowania-hiperpigmentacji-sk%C3%B3ry-twarzy.pdf
4. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/225012,zaburzenia-barwnikowe-rozpoznanie-i-postepowanie